„Wspólna polityka rolna a Europejski Zielony Ład” to temat Dialogu Obywatelskiego z udziałem komisarza UE ds. rolnictwa Januszem Wojciechowskim, który odbył się 1 lutego 2020 r. w ramach Konferencji „Wiejska Polska”. Wydarzenie podczas Centralnych Targów Rolniczych w Nadarzynie zorganizowało Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce we współpracy z Krajowym Stowarzyszeniem Sołtysów.
Dialogi Obywatelskie są inicjatywą Komisji Europejskiej umożliwiającą uczestnikom bezpośredni kontakt z unijnymi komisarzami i urzędnikami oraz przybliżanie aktualnej polityki. Rozmowa prowadzona z komisarzem ds. rolnictwa Januszem Wojciechowskim w Nadarzynie dotyczyła wyzwań, jakie niosą ze sobą zmiany klimatyczne oraz środków zaradczych proponowanych przez Komisję Europejską. Obejmują one m.in. ograniczenie emisji szkodliwych gazów, inwestowanie w badania i innowacje, ochronę wód i gleby oraz podniesienie dobrostanu zwierząt. Zastanawiano się, jak te działania mogą wpłynąć na życie polskiej wsi. Czy Europejski Zielony Ład proponowany u progu nowej kadencji KE stanie się skuteczną strategią wzrostu gospodarczego dla UE? W jaki sposób wpisze się w założenia wspólnej polityki rolnej? Te pytania wyznaczyły główne watki debaty z udziałem publiczności, którą poprowadził redaktor Maciej Zakrocki.
Komisarz Janusz Wojciechowski na wstępie spotkania podkreślał swój osobisty stosunek do rolnictwa oraz rodzinne doświadczenia z nim związane. Oznajmił, że wyznaczenie jego kandydatury do teki komisarza było dla niego zaskoczeniem, jednakże fakt, że stanowisko to przypadło Polsce, jest dużym sukcesem polskiej dyplomacji. Zapewnił o swym pełnym zaangażowaniu w działaniach na rzecz całego rolnictwa europejskiego. Przypomniał, że rozpoczyna pracę w momencie szczególnym, gdy trwa ustalenie budżetu unijnego i zasad Wspólnej Polityki Rolnej na kolejną siedmiolatkę.
Odpowiadając na postawione we wstępie pytania, podkreślał, że Europejski Zielony Ład, który stał się wiodącym projektem KE pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen, może być szansą dla rolnictwa w całej Europie, może być też szczególną szansą dla rolnictwa w Polsce, bo plan ten przewiduje wiele działań skierowanych do mniejszych gospodarstw rodzinnych. To również dobra perspektywa dla polskich firm, które mogą zaoferować Europie swoje dokonania np. w zakresie rozwoju rolnictwa precyzyjnego.
– W rozmowach z przedstawicielami państw członkowskich podkreślam, że skoro wymagamy od rolników więcej, chcemy, żeby byli bardziej ekologiczni i środowiskowi, to polityka rolna i jej budżet muszą być bardziej dla nich przyjazne – stwierdził komisarz Wojciechowski, odpowiadając na pytanie czy Europejski Zielony Ład znajdzie odzwierciedlenie, w ramach budżetowych WPR. – Musi być więcej środków, by kupować, stosować i rozwijać przyjazne dla środowiska technologie i rolnictwo ekologiczne. Moim zadaniem jest obrona budżetu na rolnictwo. Na pewno będę bronił go przez próbami zmniejszenia.
Komisarz zaznaczył, że Europejski Zielony Ład stawia rolnictwo europejskie przed wyzwaniami, które nie były znane w momencie planowania budżetu i przyjmowania propozycji WPR. Teraz 40 proc. wydatków na WPR ma być skierowane na działania związane ze środowiskiem i klimatem. Każde państwo członkowskie będzie musiało to w swoim planie strategicznym uwzględnić. To wiąże się ściśle z nową europejską strategią „od pola do stołu”, nad która trwają intensywne prace. Rolnictwo ma na tę strategię ma duży wpływ, ale nie powinno być obciążane nadmiernie jej kosztami.
– Dlatego musimy zmienić to, co jest możliwe do zmiany, na obecnym etapie. Możliwe są poprawki, możliwy jest inny budżet. Przedstawiłem własną koncepcję jego zwiększenia w taki sposób, by było to akceptowalne dla wszystkich państw członkowskich, by możliwy był kompromis. Mam nadzieję, że będziemy mieli więcej pieniędzy na WPR.
Zapytany o konsekwencje brexitu dla europejskiego rolnictwa, komisarz przeciwstawił się argumentowi, że skoro tracimy dużego płatnika netto, to budżet WPR musi się zmniejszyć. Przeczy tej tezie fakt, że Wielka Brytania otrzymywała również duże dopłaty do swego rolnictwa – około 23 miliardów euro. Możliwe są oczywiście konsekwencje rynkowe. Możliwe jest konkurencyjne otwarcie rynku brytyjskiego na dostawy towarów spoza Unii. Rynek ten był dotychczas odbiorcą znacznej części polskiego eksportu żywności. Dlatego należy przygotowywać polskie rolnictwo na możliwe zmiany.
Komisarz odpowiadał również na pytania obecnych na sali sołtysów, rolników oraz przedstawicieli instytucji i organizacji rolniczych.
O szczegóły dotyczące planów rozwoju rolnictwa ekologicznego – zapytała Dorota Metera. Komisarz Wojciechowski poinformował, że stanowić one będą bardzo ważny element europejskiej strategii, a odpowiednie dokumenty poznamy w ciągu kilku miesięcy. To będzie bardzo ważny element nowej WPR, który powinien otworzyć nowe możliwości szczególnie dla polskiego rolnictwa. Ich urzeczywistnienie wymaga dobrego planu i precyzyjnego wsparcia również w zakresie promocji i organizacji rynku. O tym, że rolnictwo ekologiczne może się rozwijać, świadczą zdaniem komisarza przykłady wielu europejskich państw, chociażby Austrii czy Niemiec.
Andrzej Król, sołtys Szreniawy w gminie Proszowice podniósł kwestie unijnego wsparcia dla działań społecznych na wsi oraz lokalnych inicjatyw rozwojowych. Komisarz zapewnił, że te ważne zagadnienia w większym niż dotychczas zakresie pozostają w gestii państw członkowskich i powinny znaleźć właściwe odzwierciedlenie w krajowej strategii, nad którą pracuje obecnie ministerstwo rolnictwa. Rola sołtysów jako liderów wsi nie jest domeną wszystkich krajów. To nasza polska specyfika. Wiele zawdzięczamy aktywności sołtysów, dlatego warto ją wspierać. Kraje członkowskie, w tym Polska, dostają więcej możliwości, by dostosować WPR do swojej szczególnej sytuacji społecznej.
Mirosław Borowski, wiceprezes Krajowej Rady Izb Rolniczych, który jest hodowcą bydła mlecznego zasygnalizował niepokojące zjawisko odchodzenia od tego kierunku uciążliwej oraz absorbującej produkcji i pytał o sposoby przeciwdziałania tej tendencji.
– Będę dążył do tego, aby gospodarstwa mleczne były wspierane, ponieważ łączenie uprawy ziemi z hodowlą jest korzystne dla środowiska i klimatu – zapewniał komisarz. Podkreślił, że powinny służyć temu m.in. dopłaty ekologiczne na letni wypas krów czy wdrażanie idei związanej z tzw. „programem krowa plus”, który dotyczy premiowania dobrostanu zwierząt gospodarskich.
Łukasz Budniak, sołtys wsi Siemnocha w gminie Lelis zwracając uwagę na anomalie pogodowe, jak brak śniegu i zagrożenie suszą, pytał o podejmowane przeciwdziałania m.in. w zakresie przyspieszenie nawożenia azotowego.
Komisarz poinformował, że minister Krzysztofa Ardanowski już takie wnioski do KE skierował, co umożliwiło podjecie szybkich i stosownych decyzji.
Podsumowując rozmowę z uczestnikami Dialogu Obywatelskiego, komisarz Wojciechowski zapewnił, że przystępując do realizacji nowej polityki łączącej wsparcie dla rolnictwa z działaniami na rzecz klimatu i środowiska, nie jest zwolennikiem działań nakazowych, lecz takiego motywowania i takich zachęt dla rolników, aby sami podejmowali decyzje wpisujące się w priorytetowe dla Unii cele. Przekonywał, że warto stawiać na rolnictwo i podtrzymywać jego krajowy potencjał, bo choć w Europie mamy bezpieczeństwo żywnościowe i nadwyżkę produkcji rolniczej, to w nieodległej perspektywie świat będzie potrzebował będzie jej znacznie więcej.
We wprowadzeniu do konferencji „Wiejska Polska” prezes KSS Ireneusz Niewiarowski wskazywał liczne zagrożenia, które silniej niż dotychczas muszą być uwzględniane w europejskiej i krajowych strategiach dla rolnictwa. W Polsce takie niebezpieczeństwa stwarzają m.in. długotrwale susze i malejące zasoby wody niezbędnej do produkcji żywności. Do kwestii tych nawiązywano również w drugiej części konferencji, którą stanowiła dyskusja panelowa zatytułowana pt. „Wyzwania dla Polski i polskiej wsi w Unii Europejskiej po 2020”prowadzona przez podsekretarza stanu w ministerstwie rolnictwa Ryszarda Kamińskiego. W dyskusji wzięli udział także: poseł do Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek, Iwona Nurzyńska z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN i Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych.
W kolejnej części konferencji zaprezentowane zostały wybrane międzynarodowe innowacyjne projekty badawcze realizowane na obszarach wiejskich w Polsce i Europie.
Relację z pozostałych wydarzeń w ramach konferencji „Wiejska Polska” podczas targów w Nadarzynie przedstawimy w lutowym i marcowym wydaniu „Gazety Sołeckiej”.
Ryszard Jałoszyński
fot. Anna Małkowicz
